Πριν από λίγες μέρες διάβασα ένα παραπολιτικό. Ότι ο Γιώργος Παπανδρέου είναι δισέγγονος παπά, ότι ο Βαγγέλης Βενιζέλος είναι εγγονός κι εγώ είμαι γιος παπά. Θέλω σήμερα λοιπόν να εξομολογηθώ και λίγο να σας εξομολογήσω. Θα μου επιτρέψετε να σας εξομολογήσω.
Συντρόφισσες και σύντροφοι, από την πρώτη στιγμή μετά τη δραματική νύχτα των εκλογών ζήτησα να έρθει η πολιτική στο τραπέζι, η κριτική να μπει στη σωστή της βάση. Η πρόταση για το ΠΑΣΟΚ, τη δομή και τη λειτουργία του να προηγηθεί. Και η πρόταση για την πολιτική στρατηγική του Κινήματος να πάρει τη θέση που της αξίζει σε μια εποχή που, ενώ ζούσαμε τις δραματικές της στιγμές, θέλαμε παράλληλα να προσδιορίσουμε και το ταξίδι μας στο μέλλον.
Για όλα αυτά θεώρησα καλό να κάνω τις δικές μου προτάσεις. Ζήτησα η Συνδιάσκεψη να γίνει ένα ουσιαστικό Συνέδριο, να συζητήσουμε, να συμφωνήσουμε, να δεσμευτούμε. Το ζήτησα καταρχήν για ένα λόγο: Γιατί πιστεύω ότι η 12η Νοεμβρίου πρέπει να είναι μια μέρα πορείας στο λαό, να ξεκινήσει η πορεία στο λαό. Γιατί εμείς αρκετά έχουμε απομακρυνθεί από κοντά του, αρκετά τον έχουμε πληγώσει και τραυματίσει, αρκετά μας βλέπει στα τηλεοπτικά παράθυρα αλλά δεν μας βλέπει κοντά του. Και αυτό είναι ευθύνη όλων μας. Ρωτώ, είμαστε ευχαριστημένοι ότι εξαντλήσαμε τη συζήτηση;
Θα πω μερικά πράγματα που δεν με αφήνουν εμένα προσωπικά ευχαριστημένο. Μιλούν οι υποψήφιοι -στην αρχή μιλάω- για να πουν τις θέσεις τους. Αδειάζει η αίθουσα. Μιλούν τα μέλη, είναι άδεια η αίθουσα γιατί τα υπόλοιπα ετοιμάζονται για τις βραδινές τους συναντήσεις. Εξακολουθεί κανείς να μην ακούει κανέναν, κανείς δεν διαβάζει κανέναν, κανείς δεν σέβεται κανέναν. Είμαστε εδώ, τοποθετημένοι, έτοιμοι να χειροκροτήσουμε, να αποδοκιμάσουμε.
Δυστυχώς αυτό δεν είναι ο πολιτικός διάλογος που αρμόζει στο ύψος των περιστάσεων αυτής της κρίσης που περνάει η παράταξη. Και αυτή είναι η πρώτη μου παρατήρηση. Και το πιο θλιβερό, το είπε ο Αποστόλης Κακλαμάνης, είναι ότι αντιμετωπίζοντας την πορεία μας, το ταξίδι μας από την αρχή μέχρι τώρα, πολλοί που ήταν μέτοχοι και συμμέτοχοι οριοθετούνται απέναντι σε εποχές όπου ασκούσαν πολύ συγκεκριμένα αξιώματα και ήταν συνυπεύθυνοι.
Και ασφαλώς ο καθένας από μας πρέπει να πάρει τις ευθύνες του. Και εγώ τις πήρα τις ευθύνες μου, και στο Εθνικό Συμβούλιο, και την πρώτη μέρα που μίλησα.
Και τώρα τι μέλλει γενέσθαι; Αυτό είναι το ερώτημα. Εμένα, συντρόφισσες και σύντροφοι, τι με ανησυχεί στις εξελίξεις: Όλοι μιλούμε για το τέλος της μεταπολίτευσης. Όλοι λέμε ότι το πολιτικό σύστημα εξάντλησε τα όριά του. Όλοι μιλούμε για τα περιβόητα εξωθεσμικά κέντρα. Το ΠΑΣΟΚ είναι έτοιμο να απαντήσει με μια ολοκληρωμένη στρατηγική απέναντι σε αυτά;
Ο λαός αγωνιά, φοβάται την πολύχρονη διακυβέρνηση της χώρας από τη συντηρητική παράταξη. Φοβάται το καθεστώς που ήδη χτίζεται και θα ολοκληρωθεί αν η δεξιά μείνει στην εξουσία για πολλά χρόνια ακόμα. Φοβάται ότι μια νέα περίοδος παρακμής για τον τόπο είναι μπροστά του. Είναι λοιπόν φυσικό να απαιτεί ανασύνταξη τώρα, ανασύνταξη και πορεία στο λαό.
Το σκηνικό της δραματικής μας κρίσης δεν το επιτρέπει. Τα γεγονότα οδηγούσαν σε μια 11η Νοεμβρίου ως αυτοσκοπό. Ο κίνδυνος να ταυτιστεί η προσωπική διαδρομή των στελεχών με τη διαδρομή του ΠΑΣΟΚ, ο κίνδυνος της απώλειας της μνήμης μας, ο κίνδυνος να μείνουμε πίσω από τις λαϊκές απαιτήσεις, ο κίνδυνος να μείνουμε έξω από τις ανάγκες που έχει η νέα εποχή, να εξακολουθούμε να είμαστε έξω από τις ανάγκες που έχει η νέα εποχή, είναι ορατός, είναι υπαρκτός.
Και εγώ θα επιμείνω στον ίδιο δρόμο και μετά την 11η Νοεμβρίου. Δεν έχω άλλη οδό, δεν έχω άλλο ήχο, να δώσουμε απάντηση σε αυτή τη μεγάλη απαίτηση του λαού, να πάμε κοντά του, να ακούσουμε το σφυγμό του, να νιώσουμε τους παλμούς της καρδιάς του, να του απαντήσουμε επιτέλους, όχι μόνο τι είναι αυτό που μας έφερε ως εδώ, αλλά κυρίως τι είναι αυτό που θα σηκώσει ξανά την ελπίδα και την προσδοκία για τον τόπο.
Γι' αυτό, αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες, δεν νιώθω καλά όλο αυτό τον καιρό. Δεν νιώθω ότι πραγματικά ανταποκρινόμαστε σε αυτές τις ανάγκες. Δεν νιώθω ότι το ταξίδι μας είναι τόσο σίγουρο. Δεν νιώθω ότι οι απαντήσεις μας είναι τόσο στέρεες. Δεν νιώθω γιατί: γιατί ακόμα κινούμαστε κάτω από τις δραματικές συνθήκες της βραδιάς των εκλογών.
Ελπίζω ότι αυτή η μέρα η σημερινή και το τέλος αυτής της Συνδιάσκεψης -που μπορεί να μην ήταν ένα Συνέδριο, όπως θα έπρεπε να είναι- να είναι αυτό που θα δώσει μια ελπίδα ότι τις επόμενες μέρες, και κυρίως την άλλη Κυριακή και μετά από αυτήν, τα πράγματα θα είναι καλύτερα για το Κίνημά μας.
Συντρόφισσες και σύντροφοι, θα ήθελα τώρα λίγο να μιλήσω για το αξιακό πλαίσιο της πρότασής μου για την κυβερνώσα αριστερά. Όχι γιατί, έχω δώσει ήδη κάποιες επιλογές που αφορούν τα βασικά πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά και τις γραμμές που πρέπει να ακολουθήσει ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης. Θα ήθελα όμως να πω δυο λόγια περισσότερο για το αξιακό και ιδεολογικό πλαίσιο.
Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να αντιπροσωπεύει μια αριστερή και προοδευτική πρόταση της διακυβέρνησης του τόπου. Το ΠΑΣΟΚ δεν είναι κόμμα διαμαρτυρίας που εκφέρει απερίσκεπτα διεκδικητικές ακροβασίες, αλλά πολιτικό Κίνημα με ισχυρή προγραμματική συγκρότηση, ικανό να σχεδιάζει, να διαβουλεύεται, να προτείνει και εν τέλει να υλοποιεί.
Προβάλουμε την προσήλωσή μας σε μια πρόταση διακυβέρνησης με πρόσημο και αριστερό και προοδευτικό. Τα κόμματα της παραδοσιακής Αριστεράς, παρά τον αριστερό ριζοσπαστισμό τους είναι κατά βάση κόμματα με βαθιά συντηρητικές αγκυλώσεις κυρίως διότι αρνούνται να προσεγγίσουν νέες αντικειμενικού χαρακτήρα αλλαγές και εξελίξεις.
Έχω, λοιπόν, να καταθέσω τα εξής σημεία: Πρώτον, η προοδευτική Αριστερά βρίσκεται σε διαρκή και ανειρήνευτη ρήξη με κάθε μορφή ολοκληρωτισμού που καταργεί βίαια τη διάκριση δημόσιο, ιδιωτικού και συνθλίβει κάθε προσωπική ελευθερία.
Η αυτονόητη κριτική στην παγκόσμια πολεμική και ιμπεριαλιστική βία δεν μπορεί να δικαιολογεί βάναυσα και αιμοσταγή καθεστώτα. Η αυτονόητη κριτική στη μονομερή ηγεμονική συμπεριφορά της υπερδύναμης δεν μπορεί να προσφέρει άλλοθι σε δικτατορίες που καταδικάζουν τους λαούς τους στη μαζική καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην φτώχεια, ακόμα και στη γενοκτονία.
Η κριτική στις κοινωνικές αδικίες και ανισότητες που προκαλεί ένα κυρίαρχο σήμερα μοντέλο παγκοσμιοποίησης δεν πρέπει να αποστραγγίζει τους λαούς από τη διεκδίκηση του δικαιώματός τους στην ανάπτυξη, την ευημερία και στην ισχυρή παρουσία του στη διεθνή σκηνή.
Μια σύγχρονη δημοκρατικά οργανωμένη και νομιμοποιημένη οικουμενική διακυβέρνηση με προτεραιότητες στην ειρήνη, το περιβάλλον και την καταπολέμηση της φτώχειας θα πρέπει να είναι το επιστέγασμα της παγκοσμιότητας των κινημάτων και των λαϊκών αγώνων. Ο πατριωτισμός δεν ακυρώνει την ιδέα της δικαιοσύνης και οφείλει να εμπλουτίζεται από έναν νέο διεθνισμό.
Δεύτερον, η Προοδευτική Αριστερά είναι πρωτίστως πολιτικό κίνημα ελευθεριών και δικαιωμάτων. Οφείλει διαρκώς να αρθρώνει μια δυναμική πρόταση κοινωνικής αλλαγής με ουμανιστικό, κοινωνικά δίκαιο και πολιτικά συμμετοχικό περιεχόμενο.
Η Προοδευτική Αριστερά δεν επιλέγει απλώς τα προβλήματα που βολεύουν την μαξιμαλιστική της αυταρέσκεια, αλλά την άμεση και προοδευτική λύση κάθε προβλήματος που ταλαιπωρεί τους συμπολίτες μας. Οφείλει να οργανώνει πάνω απ' όλα ένα ακριβοδίκαιο οικονομικά βιώσιμο και κοινωνικά ευαίσθητο δίκτυο ίσων δυνατοτήτων ιδίως στην παιδεία και τις κοινωνικές παροχές.
Όλοι οι πολίτες πρέπει να βρίσκουν μπροστά τους ανοιχτούς δρόμους στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην επιχειρηματικότητα, στην κοινωνική πρόνοια και ασφάλιση, στον πολιτισμό και τον ελεύθερο χρόνο, όλοι έχουν δικαίωμα στην ευημερία.
Οφείλει να αντιπροσωπεύει μια ρεαλιστική κυβερνώσα επιλογή για τους πολίτες. Δεν πρέπει να σπαταλήσουμε και τα τελευταία αποθέματα εμπιστοσύνης και προσδοκίας που οι πολίτες απευθύνουν στο Κίνημά μας.
Τρίτον, οι δημοκρατίες μας αντιμετωπίζουν σύγχρονες ολιγαρχικές προκλήσεις, που υπονομεύουν την νομιμοποιητική βάση των θεσμών της και καθιστούν την πολιτική πανάκριβο επικοινωνιακό σπορ για ισχυρά συμφέροντα και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
Η πραγματική βούληση του λαού δεν είναι πλέον εκδήλωση της λαϊκής κυριαρχίας και της κοινωνίας των πολιτών, αλλά διαφορά σε αμφίσημες δημοσκοπήσεις και αγενώς θορυβούντα τηλεοπτικά παράθυρα.
Ο λαός δεν συμμετέχει, παρακολουθεί αποσβολωμένος και παροπλισμένος. Οι σύγχρονες δημοκρατίες τείνουν να γίνουν δημοκρατίες χωρίς πολίτες, ολιγαρχικές δημοκρατίες με καταναλωτές επικοινωνιακών προϊόντων και απρόθυμων τηλεθεατών.
Πρέπει να αναδείξουμε την παιδαγωγική αξία της πολιτικής ως μέσου καθημερινής συμμετοχής και δράσης που μπορεί και πρέπει να κάνει τη ζωή μας καλύτερη. Η κυβερνώσα Αριστερά ακούει, συνομιλεί, διαβουλεύεται με την κοινωνία των πολιτών που σήμερα έχει νέες διευρυμένες δυνατότητες συμμετοχής και παρέμβασης.
Αλλά πρέπει να μιλήσουμε πρώτα μεταξύ μας, πρέπει να αποκτήσουμε εμπιστοσύνη μεταξύ μας, πρέπει να μιλούμε πρώτα μεταξύ μας, να διαβάζουμε τι λέει ο ένας στον άλλο, να καταλαβαίνουμε ότι χωρίς επικοινωνία μεταξύ μας δεν υπάρχει κίνημα ενεργών πολιτών, χωρίς ένα ΠΑΣΟΚ συμμετοχικό και δημοκρατικό.
Τέταρτον, ένα Προοδευτικό και Αριστερό Κόμμα, πρέπει να έχει αξιόπιστη πρόταση για την ανάδειξη του πολιτικού προσωπικού της χώρας με κριτήριο την αξιοσύνη και τη διάκριση στην κοινωνία. Να κατανοήσουμε, ότι η ανανέωση είναι υψηλής σημασίας προσφορά προς το Έθνος να αναδειχθούν νέοι πολιτικοί με όραμα, με πολιτική έμπνευση, με διοικητικές δεξιότητες.
Έτσι η ενασχόληση με την πολιτική θα είναι το επιστέγασμα μιας ευρύτερης καταξίωσης και όχι η παρασιτική λειτουργία ομάδων, μηχανισμών και κατ' επάγγελμα ιντριγκαδόρων.
Η πολιτική πρέπει να ξαναβρεί το ήθος, την αξιοπρέπεια, την ευαισθησία και τον αλτρουισμό που της αξίζει, που της ταιριάζει, αν θέλουμε να αποτελέσουμε πρότυπο και για την αλλαγή στην κοινωνία. Διαφορετικά όσα σχέδια και να κατεβάσουμε στην κοινωνία τίποτα δεν πρόκειται να γίνει πραγματικότητα.
Η σημερινή κρίση στο ΠΑΣΟΚ δεν είναι μόνο κρίση ηγεσίας, αλλά αφορά και τις οδύνες μιας νέας μεταπολίτευσης. Σήμερα η νέα μεταπολίτευση ήρθε η ώρα να περάσει στα χέρια αυτών που το 2020 θα είναι 20 και 30 χρονών. Κανείς δεν αλλάζει από μόνος του.
Χρειάζεται, λοιπόν, μια μαζική, εμπνευσμένη και δημιουργική είσοδος νέων ανθρώπων στην πολιτική μέσα από συλλογικές διαδικασίες βάσης, που το Κόμμα μας κατοχυρώνει μέσα από τις λειτουργίες του και τις επιλογές του.
Πέμπτον, η δεξαμενή της ανανέωσης, αλλά και της αναγέννησης της πολιτικής είναι η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία των παραγωγικών, εκσυγχρονιστικών και προοδευτικών δυνάμεων του τόπου. Και η διαδικασία ανάδειξης, ένα μοντέλο διακυβέρνησης που αρθρώνεται παντού μέσα από αναπτυξιακές συμφωνίες που αφορούν όλες τις όψεις της ανάπτυξης και την μακροοικονομική ισορροπία και την μεγέθυνση του προϊόντος και την ανταγωνιστικότητα, αλλά παράλληλα το κοινωνικό κράτος, την απασχόληση, τη μόρφωση, το περιβάλλον, την πράσινη οικονομία.
Θέλουμε να βγάλουμε από τα έγκατα της κοινωνίας τις νέες δυνάμεις των παραγωγών και των δημιουργών και να τους δώσουμε το έδαφος και τα κίνητρα για να αναπτυχθούν απεριόριστα και ελεύθερα.
Γι' αυτό για την Κυβερνώσα Αριστερά η παραγωγή του πλούτου και η ανάπτυξη του κοινωνικού κεφαλαίου είναι η πρώτη προγραμματική αξία, που χωρίς αυτήν δεν επιβιώνει η χώρα. Η διαδικασία του εκσυγχρονισμού όχι ως ιδεολογία αλλά ως μόνιμη στρατηγική που προσαρμόζει δομές, θεσμούς και πρακτικές στις νέες ανάγκες, αλλά και διασφαλίζει μια κοινωνία με κανόνες για όλους και διαφάνεια παντού.
Αποτελεί σημαντική συνιστώσα και στη νέα εποχή. Η προοδευτική στρατηγική που ολοκληρώνει το τρίπτυχο της κοινωνικής μας αναφοράς, ενσωματώνει στη Σοσιαλιστική και Δημοκρατική της πρόταση την Αριστερά των Κινημάτων και των δημοκρατικών ανατροπών. Αυτή είναι η κύρια πλευρά, εδώ βρίσκεται η ψυχή της προσπάθειας, ο δρόμος της δημοκρατικής ανατροπής. Με αυτό πρέπει να πάμε με ένα συμβόλαιο εμπιστοσύνης ξανά με το λαό.
Έκτον. Η ανάπτυξη του τόπου και η ευημερία του λαού είναι σταθερή επιλογή της προοδευτικής και Κυβερνώσας Αριστεράς. Ο άνθρωπος, η αξιοπρέπεια, η δημιουργικότητά του είναι το μέτρο κάθε αναπτυξιακής πολιτικής, γεγονός που διέπει όχι μόνο την παραγωγή του πλούτου αλλά ιδίως την αναδιανομή του στο εσωτερικό της κοινωνίας με δομές, με μόνιμες πρακτικές και όχι με πλειοδοσία επιδομάτων ή παροχών.
Όμως κάθε κοινωνικά δίκαιη αναδιανομή απαιτεί πλούτο που παράγει όλη η κοινωνία. Το ΠΑΣΟΚ να οργανώσει το αναπτυξιακό εγχείρημα του λαού μας με βάση τις στρατηγικές επιλογές της καινοτομίας και της κοινωνίας της γνώσης. Η παιδεία, η δια βίου εκπαίδευση είναι στρατηγικού χαρακτήρα επιλογές. Ενώ η παραγωγική υποδομή της χώρας μπορεί να αποκτήσει διεθνές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Είναι αδύνατη η παραγωγή πλούτου για τη χώρα και το λαό, χωρίς μια δημιουργική έφοδο στη νέα εποχή, στις δυνατότητες, στις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που μας δίνει η κοινωνία της πληροφορίας.
Τέλος το ΠΑΣΟΚ ως κυρίαρχη αλλά όχι οπωσδήποτε μοναδική έκφραση της Κυβερνώσας Αριστεράς οφείλει να σταθεί στο ύψος της ιστορικής του ευθύνης. Να αλλάξουμε, γιατί πρέπει να γίνει. Αλλά να μην μεταλλαχτούμε. Να κάνουμε την αυτοκριτική μας όπου χρειάζεται, αλλά όχι να αυτομαστιγωθούμε και να ελεεινολογούμε την ιστορία μας και την προσφορά μας στον τόπο.
Να υπερασπιστούμε το τεράστιο έργο μας, χωρίς αλαζονείες. Διότι ο λαός δεν επιτρέπει σε κανέναν να αισθάνεται αποκλειστικός κατ' επάγγελμα και εν λευκώ εκπρόσωπός του. Να βελτιώσουμε την προγραμματική μας συγκρότηση χωρίς Αριστερο-Δεξιές παλινωδίες από τις οποίες κυοφορείται πότε ένας μεγαλύτερος συνασπισμός άμορφων δυνάμεων και πότε μια μικρότερη Κεντροαριστερά.
Να διεκδικήσουμε την πλειοψηφία του λαού και την κυριαρχία των ιδεών μας στην κοινωνία ως μεγάλο προοδευτικό Κόμμα της Κυβερνώσας Αριστεράς. Επιτέλους να ακούσουμε χωρίς να βιαστούμε να απαντάμε ως γεννημένες αυθεντίες. Να απαντήσουμε από ατομική περίσκεψη και συλλογική διαβούλευση με το πρόγραμμα και το πολιτικό μας ήθος.
Να εκφράσουμε κάτι περισσότερο από μια πρόταση εξουσίας, να εκφράσουμε ένα όραμα ζωής και αξιοπρέπειας. Ένα όραμα ήθους και αναγέννησης της πολιτικής, που πρέπει να γίνει ξανά μια προοδευτική αναγεννητική δύναμη στην κοινωνία μας.
Συντρόφισσες και σύντροφοι και τώρα νομίζω ότι είναι η ώρα να μπω στο τελευταίο κομμάτι της τοποθέτησής μου, που αφορά την πορεία προς τις εκλογές της Κυριακής.
Στέκομαι με απόλυτο σεβασμό μπροστά στους συντρόφους που είναι συνυποψήφιοί μου και στις δυο προτάσεις. Η πρώτη πρόταση λέει: ποιος εγγυάται την πολιτική αυτονομία του Κινήματος. Αν τώρα δεν αντισταθούμε στα εξωθεσμικά κέντρα, δεν υπάρχει πορεία νίκης. Είναι σωστή στη βάση της.
Η δεύτερη λέει: ποιος εγγυάται τη νίκη στις επόμενες εκλογές για το καλό του τόπου και της κοινωνίας και αυτή είναι σωστή στη βάση της, σε σχέση με αυτό που είπα για την πολύχρονη διακυβέρνηση της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία.
Εγώ λέω: αυτό το ΠΑΣΟΚ δεν εγγυάται ούτε την πολιτική του αυτονομία ούτε τη νίκη. Δεν μπορεί κανείς μόνος του να εγγυηθεί ούτε την αυτονομία ούτε τη νίκη. Γιατί δεν μπορεί κανείς μόνος του να εγγυηθεί την αναγέννηση του ΠΑΣΟΚ.
Δεν έχω ψευδαισθήσεις. Δεν κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου. Στις κάλπες την επομένη Κυριακή πηγαίνει άρον - άρον το ΠΑΣΟΚ της ήττας. Ας μην το κανακεύουμε αυτό το ΠΑΣΟΚ, ας μην το κολακεύουμε, ας μην το ωραιοποιούμε, ας μην του χαρίζουμε τόσο πλούσιο χειροκρότημα με τόσα πολλά συνθήματα και ιαχές χαράς και θριάμβου.
Στις εκλογές θα πάει ένα ΠΑΣΟΚ που όπως είναι, δεν μπορεί να κυβερνήσει. Το ΠΑΣΟΚ των βουλευτών που ανασφαλείς σκέφτονται την επόμενη μέρα. Το ΠΑΣΟΚ των επίδοξων αρχηγών που θέλουν να πάρουν καλύτερη θέση για το μέλλον. Το ΠΑΣΟΚ των κάθε λογής αξιωματούχων που θέλουν να μην διαταραχτεί η νομενκλατούρα και η επετηρίδα τους, είτε είναι στο Συνδικαλισμό, είτε είναι στην Αυτοδιοίκηση, είτε είναι σε οποιαδήποτε σώματα και κινούνται στο επίπεδο της κοινωνίας.
Είναι το ίδιο ΠΑΣΟΚ που ταμπουρωνόταν στα κυβερνητικά του τιμάρια που αδυνατούσε να παραχωρήσει σπιθαμή χώρου των αρμοδιοτήτων του, που αντιστεκόταν στις ανατροπές και τις μεταρρυθμίσεις, που στα λόγια άλλαζε θέσεις περιγράφοντας από το επιθυμητό και στην πράξη υπέγραφε απλά την αναπαραγωγή του εαυτού του.
Είναι το ΠΑΣΟΚ της ήττας, της φθοράς και της πτώσης.
Το ΠΑΣΟΚ που από το 1987 αναζητά την ανεκπλήρωτη στροφή του στην κοινωνία, την ανεπίδοτη επανάσταση εσωτερικά που δεν έκανε, τη ρητορική του ανασυγκρότηση.
Και μια εξομολόγηση. Αυτό το ΠΑΣΟΚ ασφαλώς δεν μπορεί να με ψηφίσει Πρόεδρο τώρα, δεν πληρώ τα απαιτούμενα προσόντα, δεν ανταποκρίνομαι στα κρατούντα αξιολογικά του κριτήρια, δεν εγγυώμαι αξιόπιστα τις προσωπικές διαδρομές των στελεχών του.
Ας μιλήσω λοιπόν κι εγώ μια φορά λίγο για τον εαυτό μου. Λένε οι επικοινωνιολόγοι: «όλοι τον αγαπούν, όλοι τον σέβονται, τον συμπαθούν, δεν έχει πείσει ότι μπορεί να ηγηθεί της Παράταξης» και εννοούν δεν κατασκεύασε στρατούς και μηχανισμούς, δεν στράτευσε υποτακτικούς και χειραγωγημένους, δεν καλλιέργησε το αρχηγικό προφίλ προβάλλοντας την προσωπική ταυτότητα ενάντια στη συλλογική ανάγκη, δεν διαπραγματεύτηκε με κανένα κέντρο θεσμικό ή εξωθεσμικό την αρχηγία του.
Απαντώ: Το ευκολότερο πράγμα του κόσμου για εμένα θα ήταν να ακολουθήσω αυτό το δρόμο. Πάντα μπορούσα.
Το ευκολότερο πράγμα του κόσμου θα ήταν να προβάλλω τις απόψεις, τις θέσεις, τις ιδέες μου προσωπικά. Πάντα είχα, και πρότεινα και όλοι το ξέρουν αυτό.
Το ευκολότερο πράγμα του κόσμου ήταν να οργανώσω υποστηρικτές, να βρω κλακαδόρους, να υψώσω σημαίες. Δεν μου πάει.
Εμπιστεύτηκα συντρόφισσες και σύντροφοι την ψυχή μου για την Παράταξη μέσα στην οποία μεγάλωσα και πορεύτηκα.
Εμπιστεύτηκα τη συνείδησή μου που η αγωνιστική μου διαδρομή διαμόρφωσε.
Εμπιστεύτηκα την πίστη μου ότι αυτό το Κίνημα μπορεί να αναγεννηθεί και να σφραγίσει και τη νέα εποχή, γι' αυτό στάθηκα μπροστά σας υπεύθυνα και ζητάω την εμπιστοσύνη σας.
Γιατί κάτω από την κρούστα του ΠΑΣΟΚ της ήττας, υπάρχει το ΠΑΣΟΚ της νίκης. Υπάρχει το ΠΑΣΟΚ της ενότητας, υπάρχει το ΠΑΣΟΚ της ανατροπής, υπάρχει το ΠΑΣΟΚ της αναγέννησης.
Αυτό το ΠΑΣΟΚ το συνάντησα παντού. Από τότε που ξεκίνησα τα πρώτα μου βήματα όταν το ΠΑΣΟΚ άνθισε με την αυτό-οργάνωση, με την ιδεολογική ηγεμονία της νέας γενιάς, με τη δύναμη των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων. Το ΠΑΣΟΚ που σε κάθε εποχή είχε όραμα, είχε στόχο, είχε στρατηγική.
Θέλω να θυμίσω σε αυτούς που ξεκινήσαμε μαζί, ότι μετά την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ ο Ανδρέας Παπανδρέου επειδή θα γινόταν εκλογές σε δύο μήνες, συγκρότησε τα ψηφοδέλτια τότε του κινήματος μέσα από τα στελέχη της παλιάς Ένωσης Κέντρου και της παραδοσιακής Αριστεράς, που ήταν κοινωνικά καταξιωμένα και δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς.
Παρακολουθώντας όμως όλη εκείνη τη φοβερή περίοδο της δεκαετίας του ´70 έβλεπα κάθε στιγμή να δίνει την ιδεολογική πρωτοβουλία για τη φυσιογνωμία του στη νέα γενιά, γιατί τότε παίζαμε ξύλο όχι για τις καρέκλες που διεκδικούσαμε, αλλά για τα βιβλία που διαβάζαμε και τις ιδέες που θέλαμε να υπηρετήσουμε.
Κι εγώ λέω μια απλή αλήθεια: Αν όλοι συμφωνούμε ότι μια νέα εποχή πρέπει να ξεκινήσει, μια απλή αλήθεια, πάντα στις νέες εποχές, γιατί η προηγούμενη ήταν εποχή προόδου και ευημερίας για τον τόπο η μεταπολίτευση, η νέα γενιά είναι μπροστάρης κι είναι το κριτήριο του αν μπαίνεις ή όχι στη νέα εποχή.
Και ρωτώ, το σημερινό ΠΑΣΟΚ ποια σχέση έχει με τη νέα γενιά, τα οράματά της, τις επιδιώξεις της, τι δρόμο της άνοιξε να χαράξει η ίδια τον κόσμο που θέλει να ζήσει, ποιες αξίες της έχει εμφυσήσει για να της δώσει το δικαίωμα να πει ναι, μπορεί να γίνει ένας καλύτερος κόσμος, μπορεί να ασχοληθώ με την πολιτική ξανά, μπορούν να ξαναβρούν τα όνειρά μου εκδίκηση, μπορώ να δώσω μια προοπτική γι αυτή την πατρίδα.
Αυτό είναι το κριτήριο του πως θα κριθεί το ΠΑΣΟΚ των επόμενων μηνών και των επόμενων χρόνων. Συντρόφισσες και σύντροφοι, αυτό το ΠΑΣΟΚ της νίκης, της ενότητας, της ανατροπής, της αναγέννησης, στους σαράντα νομούς που επισκέφθηκα αυτές τις λίγες μέρες, το συνάντησα παντού.
Η βάση του ΠΑΣΟΚ που αρνείται να συνθλιβεί ανάμεσα στις μυλόπετρες των εξουσιαστικών μας σχέσεων, που αρνείται να βολευτεί στα χαρακώματα των εσωκομματικών συσχετισμών, συνάντησα συντρόφους παλιούς που ξαναπέρασαν μετά από πολλά χρόνια τις πόρτες μας, άνθρωποι από την Περιφερειακή Δημοκρατική Ένωση, από το ΔΗΚΚΙ, από τη σοσιαλιστική έκφραση, διάβασα προτάσεις χρήσιμες και πρωτοπόρες, πολλές φορές και από τους νέους σοσιαλιστές και από την Κοινωνική Αριστερά και από την Αριστερή Πρωτοβουλία.
Πάνω απ´ όλα όμως συνάντησα τη βάση του ΠΑΣΟΚ και διάβασα την αγωνία της. Στην πρότασή μου για το συλλογικό και δημοκρατικό ΠΑΣΟΚ και για την κυβερνώσα αριστερά, συνόψισα, επιχείρησα να συνοψίσω, μια πραγματική πολιτική απάντηση στη σημερινή μας κρίση. Και σήμερα νοιώθω έτοιμος να οδηγήσω μαζί σας την επίτευξη ώριμων και ολοκληρωμένων ανατροπών, που διασφαλίζουν το ΠΑΣΟΚ της ενότητας, της ανατροπής της νίκης.
Επαναλαμβάνω όμως, για να μη με θεωρήσετε ολίγον τυχοδιωκτικό, δεν έχω ψευδαισθήσεις, δεν κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου, το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται επειγόντως ένα big bang, μια μεγάλη εσωτερική έκρηξη, να απεγκλωβιστούν οι δυνάμεις από τα ξύλινα τείχη, να καταργηθούν οι κάθε λογής νομενκλατούρες και να αχρηστευτούν οι επετηρίδες. Να ξανασυνδεθούν σε ενιαία και αρθρωμένη βάση τα σπασμένα μας κομμάτια και θρύψαλα, να επανέλθει στο κόμμα η εσωκομματική δημοκρατία και η συλλογικότητα. Μια τέτοια έκρηξη όμως δεν μπορεί να γίνει σήμερα και δε θα γίνει ούτε την Κυριακή.
Και λοιπόν τι θέλεις από μας θα ήταν η επόμενη ερώτηση. Συγκρότημα λοιπόν αυτή την πρόταση γιατί πιστεύω ότι είναι πλειοψηφική στις ιδέες της, γιατί πιστεύω ότι είναι μέσα μας στο εσωτερικό μας στη βάση μας στους δημοκρατικούς πολίτες και υπαρκτή και σημαντική πολιτική δύναμη. Και γιατί κυρίως μπορεί και πρέπει να γίνει καταλύτης στις εξελίξεις της επόμενης μέρας.
Γι αυτό δεν υπάρχει χαμένη ψήφος, γι αυτό δεν υπάρχει η 11η Νοεμβρίου ως αυτοσκοπός, γι αυτό δεν υπάρχει στο δρόμο θάνατος για το κίνημα. Το σκάφος μπορεί να κλυδωνίζεται σήμερα, δεν βυθίζεται όμως γιατί είμαστε εδώ όλοι μαζί να το προστατεύσουμε και να το οδηγήσουμε στη σωστή κατεύθυνση. Και μέσα από αυτή την πρόταση η ίδια η βάση του κινήματος θα εγγυηθεί την ενότητα και την προοπτική της παράταξης και όποιος κι αν είναι Πρόεδρος.
Ρώτησαν κάποια φορά έναν πολύ μεγάλο καλλιτέχνη και άνθρωπο και προοδευτικό πολίτη, τον Τσάρλι Τσάπλιν, "ποιο κοινό προτιμάτε"; Και απάντησε: «Αυτό το κοινό που αρχικά δε θέλει να έρθει ή δεν το άφηναν να έρθει στην παράστασή μου κι όταν έρθει έχει μια διάθεση κριτική γι αυτό που θα δει και θα ακούσει. Όλη μου η προσπάθεια -λέει ο Σαρλώ- είναι να κάνω αυτό το κοινό να μη θέλει να φύγει από κοντά μου».
Εγώ εμείς κι αυτοί που θα με ψηφίσουν για Πρόεδρο, κι αυτοί που στέκονται κριτικά απέναντί μου, κι αυτοί που πιστεύουν στις ιδέες μου και δεν θα με ψηφίσουν, θα είμαστε μαζί και την επόμενη μέρα. Θα είμαι μαζί με το Γιώργο Παπανδρέου και το Βαγγέλη Βενιζέλο, θα είμαι πάντα αυτό που ήξερα να κάνω. Αυτή είναι η πορεία μου, η πορεία μας. Χωρίς πανό και συνθήματα, χωρίς μεταφερόμενους οπαδούς, χωρίς ρωμαϊκές πιέσεις, χωρίς σημαίες και φλάμπουρα, χωρίς ρητορικές και στομφώδεις κορώνες.
Στο δρόμο της αλήθειας, στο δρόμο της δημοκρατικής ανατροπής, στο δρόμο ενός κινήματος που σηκώνει ξανά τα πανιά για μια εποχή προόδου και ευημερίας και για νέες νίκες, για την πατρίδα πάνω απ´ όλα, για να έχουν όλοι δικαίωμα στην ευημερία πάνω απ´ όλα, για να συνεχίσει ενωμένη η πλειοψηφική δημοκρατική και προοδευτική παράταξη πάνω απ´ όλα, για να σημαδέψει το κίνημά μας στο καινούριο του ταξίδι μια νέα εποχή αναγέννησης και ανθρωπισμού, μια νέα εποχή ανασυγκρότησης του τόπου, μια νέα εποχή ελπίδας για τον τόπο και το λαό μας.
Σε αυτό το ταξίδι σας καλώ, σας ευχαριστώ προκαταβολικά για την εμπιστοσύνη σας και είμαι σίγουρος ότι θα είμαστε οι πραγματικοί νικητές της επόμενης μέρας, γιατί αυτό το κίνημα έρχεται από πολύ μακριά και θα πάει πολύ πιο μακριά, γιατί αυτό το επιβάλλουν οι αξίες του οι αρχές του και η διαθήκη και ο κώδικας με τον οποίον γεννήθηκε.
Εμπρός λοιπόν όλοι μαζί και στις 12 Νοεμβρίου να πάμε μπροστά το κίνημά μας για το καλό του τόπου, να απαντήσουμε στην ανασφάλεια του λαού που πληρώνει σήμερα τα σπασμένα. Γεια σας.
